Bezpieczeństwo energetyczne Polski. Jak zapewnić stabilne dostawy gazu ziemnego?
W obliczu niepewnego otoczenia geopolitycznego oraz rosnącego zapotrzebowania na gaz ziemny Polska realizuje strategię, która ma zapewnić nieprzerwane dostawy tego surowca. Gaz odgrywa przy tym ważną rolę nie tylko jako paliwo, ale także jako element transformacji energetycznej.
W zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju ważną rolę odgrywa gaz ziemny. Jako paliwo pomostowe surowiec ten nie tylko wspiera dekarbonizację, ale umożliwia także płynne włączanie do systemu odnawialnych źródeł energii (OZE).
Tym samym gaz staje się fundamentem stabilności systemu elektroenergetycznego, gwarantując ciągłość dostaw energii w dynamicznie zmieniającym się krajobrazie energetycznym. Zapewnienie wystarczającej ilości niebieskiego paliwa gospodarstwom domowym i firmom wiąże się z koniecznością jego pozyskiwania z wielu źródeł. Grupa ORLEN jest na to przygotowana, dysponując w pełni zdywersyfikowanym, od strony handlowej, portfelem dostaw tego surowca.
Solidne fundamenty bezpieczeństwa
Obecnie gaz ziemny dostarczany jest głównie z własnych złóż – krajowych i zagranicznych gazociągiem Baltic Pipe, bezpośrednio połączonym z Norweskim Szelfem Kontynentalnym (skąd płynie również gaz kontraktowany) oraz poprzez import LNG realizowany w terminalu w Świnoujściu. W 2023 r. te trzy filary dostaw zaspokoiły aż 94 proc. krajowego zapotrzebowania na błękitne paliwo, co świadczy o wysokiej efektywności systemu.
Polska eksploatuje złoża gazu zarówno na swoim terytorium, jak i w obszarze Norweskiego Szelfu Kontynentalnego. Krajowe wydobycie w 2023 r. wyniosło 3,4 mld m³, co odpowiadało ok. 20 proc. zapotrzebowania na gaz. Utrzymanie wydobycia krajowego na tym poziomie przez kolejne lata realnie wzmacnia nieprzerwany łańcuch dostaw i pozwala na racjonalne zarządzanie dostawami z importu. Z kolei własne wydobycie na Norweskim Szelfie Kontynentalnym dostarczyło w 2023 r. 3,1 mld m³ gazu, a w tym roku ma osiągnąć nawet 4,5 mld m³.
Baltic Pipe to jeden z najważniejszych projektów infrastrukturalnych, umożliwiający przesył gazu z Norwegii do Polski. W 2023 r. dostawy gazu tą drogą wyniosły ponad 6 mld m³, co stanowiło około 1/3 krajowego zapotrzebowania. ORLEN zarezerwował 8 mld m³ rocznej przepustowości tego gazociągu, co pozwoli na dalsze zwiększenie przesyłu.
Terminal LNG w Świnoujściu odgrywa kluczową rolę w strategii dywersyfikacji dostaw. W 2023 r. przez terminal przeszło ponad 6 mld m³ gazu. Dostawy LNG pochodzą głównie z USA i Kataru, ale także z innych krajów, m.in. Nigerii oraz Egiptu. Realizowana przez spółkę Gaz-System rozbudowa terminalu LNG w Świnoujściu oraz budowa nowego w Zatoce Gdańskiej (zakończenie inwestycji jest planowane na 2028 r.) zwiększą ich łączną przepustowość do 14 mld m³ rocznie.
Warto wspomnieć także o połączeniach gazowych z Niemcami, Czechami, Słowacją, Litwą i Ukrainą, które zwiększają elastyczność dostaw. Dzięki temu ORLEN może dynamicznie reagować na zmiany zapotrzebowania na rynku, korzystając z szerokiej sieci transgranicznej.
Inwestycje w błękitną energię
Grupa ORLEN realizuje strategiczne inwestycje w sektorze gazowym, w tym budowę nowoczesnych elektrowni gazowych w Grudziądzu (575 MW) i Ostrołęce (745 MW). Charakteryzują się one dużą elastycznością i zdolnością szybkiego uruchamiania. Ma to znaczenie dla stabilizacji dostaw energii w systemie z rosnącym udziałem odnawialnych źródeł energii. W sytuacji, gdy istnieje ryzyko niedoboru mocy – na przykład z powodu niekorzystnych warunków pogodowych ograniczających produkcję z OZE – elektrownie mogą szybko i efektywnie wyrównać niedobory, zapewniając stabilną produkcję energii.
Stabilność energetyczna to nie tylko wydobycie gazu. ORLEN buduje nowoczesne elektrownie gazowe i magazyny, by zapewnić ciągłość dostaw.
Elektrownie gazowe równoważą niedobory mocy OZE i zapewniają stały dopływ energii elektrycznej do domów.
Obecnie spółka inwestuje w rozbudowę podziemnych magazynów gazu, co pozwala na elastyczne zarządzanie dostawami. Największy tego typu obiekt w Polsce, PMG Wierzchowice, zwiększy swoją pojemność o 25 proc. w ciągu najbliższych dwóch lat. Łączne, krajowe zdolności magazynowe osiągną ponad 4 mld m³, co wystarczy, aby pokryć zapotrzebowanie wszystkich polskich gospodarstw domowych przez 10 miesięcy.
Dla rozwoju krajowego systemu bezpieczeństwa energetycznego ważna jest również rozbudowa przez ORLEN floty gazowców, zwiększająca pewność dostaw LNG Obecnie spółka posiada cztery takie jednostki, a kolejne cztery są w budowie. Po międzynarodowych wodach wszystkie będą kursowały do końca 2026 r.
Gaz ziemny jako paliwo transformacji energetycznej
Gaz ziemny stanowi paliwo "pomostowe" w procesie transformacji energetycznej. Jego wykorzystanie pozwala na redukcję emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń powietrza. Jest również dodatkowym wsparciem dla odnawialnych źródeł energii (OZE) w okresach niestabilności produkcji. Na dodatek, dzięki istniejącej infrastrukturze przesyłowej i magazynowej, stanowi doskonałą bazę pod budowę przyszłego rynku gazów odnawialnych, takich jak wodór czy biometan.
Inwestycje w infrastrukturę gazową, takie jak gazociąg Baltic Pipe czy terminale LNG, umożliwiają dywersyfikację źródeł dostaw gazu ziemnego, co zwiększa niezależność energetyczną kraju i minimalizuje ryzyko związane z ewentualnymi przerwami w dostawach.
W dłuższej perspektywie planowane jest stopniowe zastępowanie gazu ziemnego gazami zdekarbonizowanymi oraz odnawialnymi, co wpisuje się w dążenie Polski do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Niemniej, na obecnym etapie transformacji, gaz ziemny pozostaje niezbędnym elementem zapewniającym stabilność i bezpieczeństwo energetyczne kraju jeszcze przez długie lata.
